Almaniya Federativ Respublikasının (AFR) vətəndaşlığının əldə edilməsi

Alman pasportu dünyanın ən qiymətli pasportlarının reytinq sıyahısında üçüncü yerdədir. Alman vədəndaşları pasport ilə dünyanın 191 ölkə və regionuna vizasız səyahət edə və ya bəzi ölkələrə daxil olarkən viza almaq imkanına malikdirlər (Spiegel, 07/07/2021)

Əgər siz Almaniyada daimi yaşayırsınızsa AFR vətəndaşlığını əldə edə bilərsiniz. Vətəndaşlığa qəbul prosesi bəzən müddətsiz oturum (almanca: Niederlassungserlaubnis; ing.: permanent residence permit) əldə etməkdən daha asandır. Müddətsiz oturum sizə Almaniyada qeyri-müəyyən müddət ərzində qalmağa imkan yaradır. Müddətsiz oturum, şəxsə vətəndaşlıqdan əlbəttə, daha məhdud hüquqlar verir. Bu məqalədə siz, vətəndaşlıq məsələləri ilə bağlı sizi maraqlandıran məlumatları əldə edə bilərsiniz.
Vətəndaşlığa qəbul prosesinin sonunda siz vətəndaşlığı qəbul edərək ölkənin bərabərhüquqlu vətəndaşı olursunuz. Bütün vətəndaş hüquqlarına, eləcə də vətəndaşlıq ilə bağlı bütün öhdəliklərə sahib olursunuz. Bundan başqa vətəndaş kimi aşağıdakı üstünlüklərdən istifadə edə bilirsiniz:
– Siz, bələdiyyə, əyalət və federal səviyyəsində keçirilən seçkilərdə siyasi vəzifələrə bir və ya bir neçə həmvətəninizi seçmək hüququ əldə edirsiniz (passiv seçki hüququ). Vətəndaşların seçki və referendumlarda iştirakı azad və könüllüdür.
Siz, həmçinin aktiv seçki hüququndan istifadə edərək siyasi vəzifəyə namizəd ola bilirsiniz.
– Vətəndaşlıq tələb olunan peşə sahələrində sərbəst peşə seçmək imkanı əldə edirsiniz (Bundestaqın üzvü, səfir və s.).
– Siz, həm də Avropa İttifaqı vətəndaşı olursunuz. Avropa İttifaqı daxilində üzv dövlətlər arasında hərəkət azadlığı mövcuddur. Bu, sizə, həm Avropa daxilində hərəkət azadlığından istifadə etməyə, həm də Avropadan kənara vizasız səyahət etməyə imkanı yaradır.

Vətəndaşlıq haqqında Qanununa (Staatsangehörigkeitsgesetz / StAG) uyğun vətəndaşlığın əldə olunma əsasları bunlardır:
• Ölkədə anadan olmaq əsasında əldə etmə (§ 4 StAG)
• Bəyannamə ilə əldə etmə (§ 5 StAG)
• Uşaq kimi övladlığa götürmə yolu ilə əldə etmə (§ 6 StAG)
• Köçkün şəhadətnaməsinin verilməsi yolu ilə əldə etmə (17-19-cu əsrlərdə Almaniyadan Rusiyaya köçən və Stalin dövründə kütləvi sürgünə məruz qalan və 1980-ci illərin ortalarından etibarən Almanyaya köç edən alman əsillilər) (§ 7 StAG)
• Alman statusu kimi keçid yolu ilə əldə etmə (§ 40a StAG)
• Vətəndaşlığa qəbul yolu ilə əldə etmə (§§ 8-16 StAG, § 40b StAG və 40c StAG)
• Uzun müddət alman vətəndaşı kimi davranma yolu ilə əldə etmə (§ 3 Abs. 2 StAG)

Bu məqalə vətəndaşlığın yalnız iki yol ilə əldə edilməsindən – ölkədə anadan olmaq və ərizə yolu ilə əldə edilməsindən bəhs ediləcək.

Mündəricat:

I. Ölkədə anadan olmaq əsasında alman vətəndaşlığının əldə edilməsi

Almaniyada vətəndaşlığın ölkədə anadan olmaq əsasında əldə edilməsində ius sanquini – qan hüququ prinsipi tətbiq edilir. Həmin prinsipə əsasən Almaniya vətəndaşlığına sahib olan valideyinlərin övladları da həmçinin doğulduğu andan Almaniya vətəndaşı sayılırlar. Valideynlərdən birinin Almaniya vətəndaşlığına sahib olması kifayətdir və uşağın harada anadan olması və ya övladlığa götürülməsi əhəmiyyət daşımır.
Əgər övladın nə atası, nə də anasının Almaniya vətəndaşlığı yoxdursa, onların bioloji övladları bu ölkədə doğulduğu halda, yenə də Almaniya vətəndaşı sayıla bilər. Lakin bu halda valideynlərdən biri Almaniyada ən azı səkkiz il yaşamalı və həmçinin müddətsiz oturum hüququna sahib olmalıdır.

II. Vətəndaşlığın ərizə yolu ilə əldə edilməsi

1. AFR Vətəndaşlığına qəbulun şərtləri

Bir qayda olaraq, aşağıdakı tələblər yerinə yetirildikdə vətəndaşlığa qəbul tələbi yaranır:
• Ən azı səkkiz ildir Almaniyada qanuni rezident olmusunuz. Alman Abitur (Alman orta məktəbi bitirmək haqqında sertifikat) və ya Realschule (Almaniya, məktəb növüdür) sertifikatı olan şəxslər üçün altı il kifayətdir (ətraflı aşağıda).
• Sizin Almaniyada müddətsiz oturumunuz var. Müəyyən hallarda müddətli oturumun olması da kifayətdir.
• Siz Almaniya Federativ Respublikasının Konstitusiya ilə müəyyən olunmuş azad, demokratik təməl quruluşunun dəyərlərinə sadiqsiniz.
• Siz özünüzün və himayənizdə olan şəxslərin dolanışığını təmin edə bilirsiniz (bəzi istisna hallar çıxılmaq şərti ilə).
• Əgər alman hüququna görə zəruri və ya mümkün olarsa, əvvəlki vətəndaşlığınızdan imtina etməyə hazırsınız (istisnalar: AB ölkələri, Əfqanıstan, İran və s.).
• Ağır cinayətə görə məhkum olunmamısınız.
• Kifayət qədər alman dili biliyinə (B1 sertifikatı, Alman məktəbi bitirmə sertifikatı) və Almaniyada hüquq və sosial sisteminə dair biliklərə sahibsiniz (Vətəndaşlıq testi).

2. Vətəndaşlığın əldə edilməsi haqqında ərizə

Rəsmi vətəndaşlığın əldə edilməsi prosesinə başlamaq üçün siz, yaşadığınız ərazi üzrə Vətəndaşlığa qəbul İdarəsinə müraciət etməlisiniz. Məsələn, Berlində yaşayış yerinizdə qeydiyyatdasınızsa, həmin şəhərdə vətəndaşlıq üçün müraciət edə bilərsiniz. İkinci yaşayış yerinizdən vətəndaşlığa müraciət etsəniz ərizəniz icraata qəbul edilməyəcəkdir. Berlin şəhərində vətəndaşlığın əldə edilməsi məsələləri üzrə vəkiliniz bu məsələ ilə bağlı sizə yararlı məsləhətlər verə bilər.
16 yaşına çatmamış əcnəbi vətəndaşların, vətəndaşlığa qəbul prosesinə başladıqda, onların adından valideynləri və ya qanuni nümayəndələri tərəfindən ərizə təqdim edilməlidir.

3. Vətəndaşlığa qəbul edilmə prosesi

Vətəndaşlığa qəbul edilmə prosesi bir neçə mərhələdən ibarətdir.
Alman vətəndaşlığını şəxsin tələbi əsasında və ya idarənin səlahiyyət mülahizəsi çərçivəsində mümkündür.
Birinci mərhələdə vətəndaşlığa qəbul üçün ərizəçi əsas yaşayış yeri üzrə yerli Vətəndaşlığa qəbul İdarəsinə müraciət edir. Bir qayda olaraq, İdarə tərəfindən verilən ərizə forması doldurulmalı və əlavələrə eləcə də tələb olunan digər sənədlərlə birlikdə İdarəyə təqdim olunmalıdır.
Müraciətinizi qəbul etdikdən sonra İdarə təqdim edilmiş sənədləri yoxlayıb zəruri halda sizinlə şəxsi görüş təyin edə bilər. Bəzən görüşdə qurum, sizin alman dili və mövcud hüquqi-sosial sistemi, habelə Almaniyadakı ümumi yaşayış üzrə bilik səviyyənizi, azad və demokratik dövlət quruluşunun əsaslarına sadiqliyinizi yoxlaya bilər.
Daha sonra ərizəniz vətəndaşlığın əldə edilməsi ilə yekunlaşan rəsmi inzibati prosesdən keçir. Bəzi hallarda (şəxsin vətəndaşı olduğu ölkənin qanunvericiliyindən asılı olaraq) sənədləri yoxlayandan sonra, əgər şəxs qanunun bütün tələblərini yerinə yetirirsə vətəndaşlıq zəmanəti verilir. Vətəndaşlığın verilməsi isə daha sonra öz ölkəsinin vətəndaşlığını itirməsi haqqında arayış təqdim olunandan sonra baş verir.
Bu proseduran əsas məqsədi əsasən ikili vətəndaşlığın qarşısını almaqdır.
Vətəndaşlıq zəmanətindən sonra şəxsin öz ölkəsinin vətəndaşlığını itirməsi haqqında arayış verilibsə və həmin müddət ərzində ərizəçinin şəxsi məlumatlarında heç bir ciddi dəyişiklik baş verməyibsə (əsasən də dolanışıq təminatında), sizə Almaniya vətəndaşlığının verilməsi haqqında şəhadətnamə təqdim edilir və bununla da vətəndaşlığın əldə edilməsi prosesi tamamlanır.
Səlahiyyətli orqan vətəndaşlığa qəbul ərizəsini rədd etmək niyyətindədirsə, ərizəçiyə öz mülahizələrini bildirmək üçün zaman verməlidir (Dinləmə hüququ). Bu halda hər kəsə vətəndaşlıq məsələləri ilə məşğul olan vəkil ilə məsləhətləşmək məsləhət görülür. Ərizə rədd edilərsə, bundan etiraz etmək mümkündür.

4. Ölkədə qanuni və adi qaydada qalma ilə bağlı problemli hallar

Qanuni qalma anlayışının təfsirində müntəzəm problemli hallar yaranır. Bunlar əsasən aşağıdakılardır:

a. Müvəqqəti yaşayış icazəsi (Aufenthaltsgestattung)

Müvəqqəti yaşayış icazəsi sığınacaq verilməsi prosesi müddətində verilir. Bu icazənin müddəti qanuni qalma müddətinə sayılmır. Amma, şəxsin sığınacaq hüququ tanınarsa və ya beynəlxalq yardımçı mühafizə müəyyən olunarsa bu müddət əlavə olunur.

b. Fiksiya təsiri

Bəzən oturum icazəsi haqqında qərar verilmə prosesi bəzi – normalda ərizəçidən asılı olan səbəblərdən uzadılır. Bu halda şəxsin oturumunun müddəti keçibsə ona fiksiya arayışı (Fiktionsbescheinigung) verilir. Əgər təqdim edilmiş ərizə əsasında ölkədə qalmaq icazəsi verilirsə və ya icazə uzadılırsa, fiksiya arayışının müddəti qanuni qalma müddəti kimi sayılır.

c. Etibarsız pasportun istifadəsi.

Pasportun müddəti bitibsə və artıq etibarlı deyilsə, Almaniyada yaşamaq avtomatik olaraq qeyri-qanuni sayılmır. Amma, Xaricilərin işləri ilə bağlı İdarə oturumu ləğv etmək səlahiyyətinə malikdir.

d. 8 illik müddətin azaldılması.

AFR-in Vətandaşlıq haqqında Qanunun 10-cu maddəsinə əsasən minimal qalma müddəti səkkiz il təşkil edir. Ərizəçi İnteqrasiya kursunu müvəffəqiyyətlə bitirərsə bu müddət yeddi ilə azaldılır. Əgər şəxsin xüsusi inteqrasiya nailiyyətləri olarsa tələb olunan minimum yaşayış müddəti altı ilə endirlə bilər. Xüsusi inteqrasiya nailiyyətlərinə həm də B2 Alman dili sertifikatının alınması da daxildir.
Biz, hüquqşünas olaraq Almaniya vətəndaşlığını əldə edərkən hansı maneələrin yarana biləcəyinə yaxşı bələdik. Bunun üçün səbr və əzmkarlıq, eləcə də aidiyyatlı orqanların miqrantlara qarşı hansı tələblərin qoyması mövzusunda xüsusi biliklər tələb olunur. Biz öz tərəfimizdən Almaniya vətəndaşlığının əldə edilmə prosesinin ilkin mərhələsindən sizə hüquqi dəstək göstərib məqsədinizə çatmağa kömək edə bilərik.

e. Vətəndaşlıq testi

Zəruri vətəndaşlıq bilikləri adətən müvəffəqiyyətlə keçilmiş vətəndaşlıq testi ilə təsdiqlənir (və ya bitirilmiş məktəb sertifikatı və ya uyğun ali təhsil ilə). Vətəndaşlıq testi anketlər vasitəsilə həyata keçirilir (Multiple-Choice). Əgər ərizəçi nəzarət altında “Demokratiyada yaşamaq”, “Tarix və məsuliyyət” və “Xalq və cəmiyyət” mövzuları üzrə 33 sualdan ən azı 17-sini bir saat ərzində düzgün cavablandırarsa, vətəndaşlığa qəbul imtahanından keçmiş sayılır. Ərizəçi vətəndaşlıq imtahanını imtahandan keçənə qədər təkrar edə bilər. İmtahana hazırlıq üçün sualların siyahısı bu səhifədə: http://oet.bamf.de/pls/oetut/f?p=514:1:8596129957025:::::

Biz Sizə necə kömək edə bilərik?

Vətəndaşlığın əldə edilməsi ilə bağlı suallarınız var? Siz, Berlindəki ofisimizin (+ 49) 0 30 64077197 nömrəsinə zəng edərək və ya səhifəmizin Əlaqə formasını doldurub bizə göndərməklə görüş təyin edə bilərsiniz. Hazırkı dövrün tələblərinə uyğun olaraq, şəxsi görüş artıq zəruri deyil, beləliklə əlaqə müasir rabitə vasitələrinin köməyi ilə həyata keçirilə bilər. Ofisimizə gəlmək məcburiyyətində qalmayaraq, siz, həmçinin vaxtınıza qənaət etmiş olursunuz.
Vətəndaşlıq məsələləri üzrə ixtisaslı vəkil olaraq, biz sizinlə məsləhətləşmə keçirdikdən sonra prosesə başlaya bilərik. İcraat adətən aşağıda göstərilən məcrada davam edir:
1.ilkin məsləhətləşmə şəxsi görüş və ya telefon vasitəsi ilə aparılır. Həmin zaman ilkin olaraq şəxsin qanunun tələblərinə cavab verib vermədiyi yoxlanılır;
2.ərizəçinin dosyesi Əcnəbilər İdarəsindən tələb olunur və incələnir;
3.əgər dosyedə vətəndaşlığa qəbul olma şansınızı azalda biləcək hər hansı bir mənfi məlumat yoxdursa, şəxsə Vətəndaşlığa qəbul İdarəsinə təqdim etmək üçün tələb olunan sənədlərin siyahısı təqdim olunur. Zərurət yaranarsa, əlbəttə, biz ərizəçiyə sənədləri hazırlanmasında da yardım göstəririk;
4.əsasən, Vətəndaşlığa qəbul İdarəsində şəxsi iştirakınız tələb olunmur;
5. vətəndaşlığın əldə edilmə proseduru bizim tərəfdən sürətləndirilir. Vətəndaşlığa qəbul orqanı tərəfindən qaldırılan hər hansı iddia və ya şübhələr vəkil tərəfindən də nəzərdən keçirilir və mümkün olan halda, birbaşa həll olunacaq;
6.Ərizəçiyə Almaniya vətəndaşlığı verilir.
7. Vətəndaşlığa qəbul İdarəsi ərizənizi rədd etdiyi halda, vəkil bu qərardan şikayət verə bilər və zərurət yaranarsa, məhkəməyə də müraciət etmək mümkündür.

Vətəndaşlıq hüququ